Vernieuwing vraagt om leervermogen

Hoe hou je een extern gerichte lerende organisatie op koers in tijden van piekende werkdruk?

In de maatschappij zien we de beweging naar een mensgerichte benadering. In de energietransitie zoeken energiebedrijven, coöperaties en overheden samen naar een participatieve aanpak die bewoners meeneemt in hun zorgen en wensen. In het sociale domein zien we steeds meer aanspreekpunten in de wijk met echte mensen die je kunt bevragen, omdat dat effectiever werkt dan een briefje. De rechterlijke macht spreekt voorkeur uit voor mediation omdat dat zo vaak een betere oplossing biedt voor conflictpartners en alle betrokkenen dan een vonnis of uitspraak.

Verleren wij de mensvaardigheden?
Een mensgerichte benadering vraag om mens-vaardigheden, in een tijd dat een app-je sneller verstuurd is dan de telefoon overgaat. Waar ik mee wil zeggen dat we ons ook in ons werk steeds efficiënter bewegen door social media. Denken we. We krijgen meer gedaan. Tot op zekere hoogte, want we hebben ook last van teveel mail op een dag, zo’n berg mail dat we er niet meer doorheen komen. En aansturing per mail werkt ook niet altijd even goed: dan kun je toch beter even naar elkaar toelopen. Intussen nam de werkdruk toe en daarmee de neiging om de zaken toch maar ff snel per mail of app af te doen. Verleren wij de mensvaardigheden?

Het leiderschap van de toekomst is Mensch
Onlangs woonde ik de trendrede 2018 bij. Over leiderschap zegt de trendrede:
“Betekenis kunnen we alleen in de anderen vinden. ‘Menselijke interacties kunnen de ontwikkeling van innovatieve ideeën maken of breken’, zegt professor Jeffrey Sanchez-Burks van de Universiteit van Michigan. Empathie en ruimte voor het
proces leveren uiteindelijk meer op dan een gerichtheid op snelle resultaten. Het is wellicht daarom dat uit wereldwijd onderzoek van de Harvard Business Review naar voren komt dat de gewenste top tien van leiderschapskwaliteiten vooral feminien van aard is: expressief, plannen voor de toekomst, redelijk, loyaal, flexibel, geduldig, intuïtief en samenwerkend. De twee meer mannelijke eigenschappen zijn besluit- vaardigheid en veerkracht. Door mannelijke en vrouwelijke elementen beter te mengen, hebben organisaties niet alleen een rijkere schakering aan eigenschappen tot hun beschikking, maar ook een sleutel tot de toekomst.” Ik zie dat de leider van de toekomst vooral gewaardeerd wordt op zijn of haar vermogen om MENS te blijven.

De werknemer van de toekomst is mens- EN robotvaardig
21st century skills is een gevleugelde term om aan te duiden wat de medewerker van de toekomst aan vaardigheden nodig heeft om goed te kunnen functioneren in de sterk gerobotiseerde werkomgeving. In dit plaatje worden de gewenste skills opgesomd.

We zien ook hier een sterke nadruk op mensvaardigheden. Jongeren die instromen op de arbeidsmarkt hebben dus die combinatie van media en computerwijsheid die we bij onze kinderen al zien, EN daarbij verbindende kwaliteiten. Bij mijn pubers zijn die nog niet zo zichtbaar ?

Extern gerichte lerende organisatie
Ik maak me zorgen. Veel organisaties – bedrijven en overheden – staan voor de opgave om de meer mensgerichte participatieve benadering vorm te geven in hun werkprocessen. De wetgever heeft daar in het fysieke domein zelfs een nieuwe omgevingswet aan gewijd. Dat veronderstelt leerruimte. Want een nieuwe benadering van werk vraagt om herontwerpen, reflectie op het eigen optreden, en het aanleren van nieuw gedrag. Dat kost tijd: daar moet je in het hier en nu ruimte voor maken en dat enige tijd volhouden.
Maar tegelijkertijd zien we piekende werkdruk. In alle organisaties: publiek en privaat. Aantallen burn outs nemen toe en de leeftijd ervan neemt met schrikbarende sprongen af. Er zijn nu zelfs basisschool kinderen met een burn out. Niet voor niets staat ‘zelfregulering’ prominent in het lijstje van 21st century skills. In organisatietermen heet dat ‘de menselijke maat’. Uitval is – niet verrassend – hoger onder mensvaardige werknemers. De hoge werkdruk is een kenmerk van werkvloer en management. Sfeer, vertrouwen en veiligheid lijden onder werkdruk. En daarmee de bedrijfscultuur. Is dat in jouw organisatie bespreekbaar? Hoe hou je een lerende organisatie als je werknemers zo hard werken dat er eigenlijk geen ruimte is om nieuw gedrag aan te leren?

Is instroom een oplossing?
Je kunt de uitdaging natuurlijk voor een deel ondervangen door nieuwe mensen aan te nemen die de vaardigheden in huis hebben waarmee je de nieuwe koers wilt vormgeven. Dat helpt, ten dele. Als de nieuwe instroom jong is en binnenkomt in een populatie met een gemiddelde leeftijd van 45-49 jaar – en dat zien we vaak, dan mist de aansluiting. Aansluiting gaat ook niet zo lekker als de werkdruk zo hoog is dat er geen ruimte is om elkaar te leren kennen. Instroom wordt dan vrij snel ook weer uitstroom. En zo blijft die hoge gemiddelde leeftijd in stand.

Wat helpt dan wel?
Het helpt als een organisatie inziet dat visie, strategie, gewenste koers en mens mogen zijn, met elkaar samenhangen. Inzicht dat je geen lerende organisatie wordt of behoudt, en niet innoveert zonder het werkdrukvraagstuk aan te pakken. Dan kun je namelijk een gerichte grondige serieuze benadering aangaan. En dan kunnen gewenste vernieuwing en duurzame inzetbaarheid hand in hand gaan en elkaar versterken: je ‘programmeert’ ze beide, tegelijkertijd, op alle niveaus: de leiding benoemt en geeft het goede voorbeeld, de teams en afdelingen richten er plannen en projecten op in, de medewerker krijgt de niet vrijblijvende kans om werkdruk en gewenste ontwikkeling samen aan te pakken. En ervaart hierin steun en aanmoediging van de organisatie. We nemen elkaar en het vraagstuk serieus en we waarderen elkaar daarom, op een constructieve manier: samen de schouders eronder!

Met samenwerkingspartners ontwikkelde ik zo’n integrale aanpak om jouw organisatie te helpen die vernieuwing vorm te geven. Dat gaat over breed gedragen scenario’s ontwikkelen, trekkracht organiseren, getalenteerde interne versnellers en verbinders mobiliseren, en leervermogen losmaken (werkdrukaanpak). Op elk van deze onderdelen verrassen wij je met inclusie, eenvoud, plezier, creativiteit en hartgedragen inzicht.
Nieuwsgierig? Ik spreek je graag: 0624134106